The Noise of Time: The Prose of Osip Maldelshtam (Twentieth-Century Classics)

In de jaren Õ70 en Õ80 bracht uitgeverij Van Oorschot een reeks op de markt, ÔRussische MiniaturenÕ genaamd, een aanvulling op haar ÔRussische BibliotheekÕ met gecanoniseerde turven uit (hoofdzakelijk) de 19de eeuw. In de reeks ÔRussische miniaturenÕ verscheen korter werk van 20ste-eeuwse Russische schrijvers.De Egyptische postzegel bevat Osip MandelsjtamÕs verzamelde alles bij elkaar nŽt iets meer dan honderd paginaÕs. Mandelstam schreef echter proza met de densiteit van po‘zie. De verhaallijn van het titelverhaal wordt overwoekerd door talige associaties, wat een dromerige of nachtmerrieachtige toestand schept.We dwalen door Sint-Petersburg in het voetspoor van ene Parnok. Het gaat Parnok niet voor de wind. Deurwaarders hebben zijn huis leeggehaald. Parnok zit zo diep, dat hij zijn familie een cynisch voorstel Familie van me, ik stel jullie een familiewapen een glas gekookt water.Õ Als dan ook nog eens zijn overjas gestolen wordt, zet Parnok de achtervolging. Het is februari en dus koud, de zwarte suiker van de sneeuw zakte onder je voeten weg en onrustige massa's bemoeilijken Parnoks zoektocht. De staat is Ôverdwenen, als een baars ingeslapen, en armoede dreigt voor Ôbij de tandartsen begonnen de stifttanden te verdwijnen.ÕRegelmatig verdwijnt Parnok uit beeld en richt de auteur zich tot ons. Hij voelt niet alleen armoede, maar ook de toenemende repressie en censuur. ÔDierlijke angst tikt op schrijfmachinesÕ, lezen we elders in De Egyptische postzegel. De stad zŽlf is angstig, Ôde paleizen stonden er wit van schrik bijÕ. Parnok is, als personage, niet meer dan een bliksemafleider, iemand die de angsten en zorgen van zijn geestelijke vader op zich neemt. De schrijver drijft het personage voor zich uit, schuilend in uitweidingen en associaties.Er kleeft geen avantgardistische pretentie aan dit proza; de verbazende taal is niet gezocht moeilijk, de auteur is slechts aan het freewheelen. Het vrije waaien van de geest vs. de belemmeringen van de censuur. Wat een wonderlijke leeservaring levert dat op.Ik merkte dat je best een stukje leest, herbegint, een stukje voortleest, weer herbegint Ð en bij elke herlezing opent Mandelstams universum zich ietsje meer en lichten er details op die je bij een eerdere lezing wel over het hoofd moŽst zien, om de draad niet kwijt te raken. Honderd bladzijtjes proza, stap voor stap te veroveren.ÔZo ontstaan er in de kantlijn van kladbladen arabesken die hun eigen bekoorlijke en verraderlijke leven gaan leidenÕ, schrijft Mandelstam. Het is mooi, dat deze brutaal-po‘tische teksten onverwacht, als in de kantlijn van het boekbedrijf, weer verkrijgbaar zijn.